Petershagen Powalice: PETERSHAGEN PIOTROWO POWALICE

Powalice to wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie świdwińskim, w gminie Sławoborze.

Pierwsza wzmianka o miejscowości jest datowana ma dzień 1 maja 1321 roku i pochodzi z dokumentów, w których książęta Otto I, Warcisław IV i Barnim III ustalają granicę swoich ziem pomiędzy biskupstwem w Kamieniu Pomorskim - granica ta biegnie wzdłuż Mołstowy pomiędzy wsiami Petershagen i Rezenkowe (Powalice i Rzesznikowo).

Tutaj można zobaczyć cały dokument - powyższy fragment jest na 29 stronie oryginalnego tekstu.

Petershagen to wieś średniowieczna powstała w układzie ulicowym, przekształcona znacznie w okresie XVIII i XIX wieku. Miejscowość była lennem rodziny von Blankenburgów przynajmniej od połowy XVI wieku. W 1825 roku majątek i okoliczne ziemie zostały sprzedane za 16300 talarów rodzinie von Sydow. W okresie międzywojennym, szczególnie w latach trzydziestych wieś uległa rozbudowie. Liczba mieszkańców Petershagen z przyległościami według stanu z 1905 roku to 592 osoby. Spisu mieszkańców z 1937 roku wspomina o 523 osobach.

Książka adresowa okręgu Kołobrzeg-Karlino z 1937 roku

Na początku marca 1945 roku do miejscowości dotarły oddziały Armii Czerwonej. Po zakończeniu II wojny światowej wieś została włączona do terytorium Polski. Ostatni niemieccy mieszkańcy Petershagen zostali wysiedleni w 1947 roku. Od 1945 roku wieś nosiła nazwę Piotrowo, a następnie od 1947 roku Powalice.

Poniższy tekst opracowano na podstawie materiałów niemieckich wydanych w 1867 roku

Petershagen - wieś parafialna i dobra rycerskie oraz lenno rodu Blankenburgów. Wieś leży 4 mile (ok. 30 km) na południowy-zachód od Körlin (Karlino) oraz 2 mile (ok. 15 km) na północny-wschód od Regenwalde (Resko), na granicy Nowej Marchii oraz nowomarchijskiego okręgu Schivelbein (Świdwin). Rozciąga się w dolinie rzeki Schwarzbach (Czernica), która jest dopływem rzeki Molstow (Mołstowa). Do dóbr miejscowości Petershagen należały majątki i osady:

Burgwall znane także pod nazwą Gens (miejsce wydobycia torfu?)
Drien (dziesiejszy Drzeń/Dreń) znane także jako Drhngut (prawdopodobnie miejsce pozyskiwania drewna - może tartak)
Johannisthal (pozostałości chłodni nad Czernicą, 2 km od Powalic na zachód)
Petersfelde (dzisiaj Poradź)
Pommerscher Hof (Schabernack) leżąca na granicy okręgu Schivelbein (Świdwin) znane także jako Pomorce (dziś ruiny leżące pomiędzy Powalicami i Międzyrzeczem)

Fragment mapy z widoczną granicą idącą wzdłuż Mołstowy i Czernicy, a następnie przez łąki i lasy pomiędzy Międzyrzeczem i Słowieńskiem

Petershagen razem ze wszystkimi przyległościami w 1862 roku liczyło 419 mieszkańców żyjących w 75 rodzinach, z czego 37 osób (6 rodzin) mieszka w majątku Drhn (Dreń). Tabele statystyczne z tamtego okresu mówią o 4 dzierżawcach ziemi, 2 zarządcach w majątku w Petershagen i w miejscach wydobycia torfu (na Dreniu oraz w Poradziu) oraz 30 pracownikach dniówkowych. Wieś liczy około 40 gospodarstw z zabudowaniami mieszkalnymi, oborami, chlewniami oraz stodołami oraz młynem wodnym nad rzeką Schwarzbach (młyn wraz z rozlewiskiem był przy moście obok majątku).

Na mapie widoczne rozlewiska spiętrzonej rzeki Schwarzbach oraz majątek w Petershagen (stan z lat 30-tych XX wieku). Obok dzisiejszy stan tego miejsca (zdjęcie z Google Street View)

Istniejący do dzisiaj kościół powstał w 1709 roku. Do kościoła parafialnego w Petershagen należały kościoły filialne w Moizelfitz (Mysłowice) oraz Schlenzig (Słowieńsko). Ogół mieszkańców należał do kościoła protestanckiego, mieszkało tutaj także 5 rodzin wyznania mojżeszowego.

Spis pastorów z Petershagen (dane z 1912 roku)

Georg Wilke (1586 - przynajmniej do1604 roku)
Paul Scheele
Joachim Banselow (1647-1678)
Elias Hering (zmarł w 1686)
Ursius lub Baer
Gottfried Bibrans (zmarł w 1738)
Georg Immanuel Hesse (1730-1772)
Karl Friedrich Klamroth (1773-1793)
Karl Heinrich Friedrich Augustin Schußius (1794-1848)
Friedrich Christian Wilhelm Kirmeß (1849-1861)
Jakob Gottlieb Hermann Briebe (1862-1889)
Robert Adolf Leopold Kaliebe (1890-1904)
Paul Franz Georg Mayer (od 1905 roku)

Kościół w Petershagen widziany od południa. Zdjęcie pochodzi z przedwojennej widokówki

Ziemia należąca do Petershagen obejmuje znaczący obszar o powierzchni około 0,5 mili kwadratowej (ok. 12,5 km kwadratowego) - razem około 10951 morg. Z tego do majątku pańskiego należy 9021 mórg, w tym pola uprawne, łąki, ogrody oraz tereny zalesione sosnami, dębami i brzozami. Resztę terenów (około 1605 mórg) wykorzystują lokalni gospodarze, z czego 2/3 to pola uprawne. Prawo własności posiada 16 gospodarzy. Majątek kościelny to 324 morgi z czego do kościoła należy 36 morg, do parafii 286, a do szkoły 2 morgi. Na tutejszych ziemiach uprawia się zazwyczaj żyto, owies, jęczmień i kartofle. Liczebność zwierząt hodowlanych w okolicy to: 45 koni, 168 wołów, 1710 owiec (z czego 1200 należy do pańskiego majątku), 38 świń i 1 koza. Mieszkańcy hodują gęsi na własne potrzeby i na sprzedaż ale ten handel nie ma większego znaczenia gospodarczego. Także pozyskiwanie ryb nie jest duże i nie ma większego znaczenia. Wydobywa się na tutejszych polach margiel (kreda jeziorna) i torf. We wsi działała szkoła. Dzieci szkolne z osady Schabernack chodziły do szkoły do pobliskiego Meseritz (Międzyrzecze).

Budynek szkoły na przedwojennej widokówce oraz stan obecny (widok z Google Street View)